Een onderhoudsvriendelijke tuin
Veel opdrachtgevers vragen mij om een ‘onderhoudsarme tuin’ te ontwerpen. Mijn opdrachtgevers komen (gelukkig!) in de regel niet met mij in contact omdat ze hun tuin vol tegels of kunstgras willen leggen. Ze willen juist een tuin met veel groen, langdurige bloei (grote bloeiboog) en veel biodiversiteit. Een ecologische tuin dus. En onderhoudsarm. Of dat kan? In zekere zin wel, maar het is maar net hoe je het bekijkt en hoe je ‘onderhoudsarm’ definieert. In deze blog leg ik uit hoe een ecologische tuin in ieder geval onderhoudsvriendelijk kan zijn.
De vraag achter de vraag
Als opdrachtgevers om een onderhoudsarme tuin vragen, probeer ik eerst te begrijpen wat er achter die vraag zit. Vaak speelt gebrek aan (priori-)tijd een rol. Soms geven mensen aan dat ze specifieke tuinklussen vervelend vinden, zoals snoeien of onkruid wieden. Heel vaak is sprake van onzekerheid over tuinieren, bang om het fout te doen, bang om in te grijpen. Een enkele keer speelt ook een gebrek aan interesse een rol. Een tuin kan dan gaan voelen als een blok aan het been, een ‘monster’ dat bestreden moet worden… En ja, dan wordt het een onderhoudsonvriendelijke tuin.
Van een blok aan het been naar onderhoudsvriendelijk
Kijk, iedere tuin vraagt om een zekere mate van onderhoud; als je niets doet, verandert een perceel uiteindelijk in een bos. Dat kan in sommige landschappelijke tuinen gewenst zijn, maar is meestal niet de bedoeling van een tuin. Dus zul je zo nu en dan aan de slag moeten. En dan zijn er wel degelijk trucjes om de tuin onderhoudsvriendelijk te maken! De lijst hieronder is verre van compleet, maar helpt je wellicht op weg.
- Kies planten die passen bij de omstandigheden van je tuin. Heb je een tuin in de schaduw? Neem dan schaduwminnende planten. Is het erg droog in je tuin? Ga dan voor droogtebestendige planten. Niets is zo zonde en vervelend als wanneer je continu nieuwe planten moet kopen omdat ze steeds doodgaan.
- Houd de bodem bedekt. Dat kan door het inzetten van bodembedekkers of door het mulchen van kale grond. Ongewenste planten krijgen zo weinig kans en de bodem droogt minder snel uit.
- Kies voor een kruidenrijk grasveld in plaats van een strak gazon. Een kruidenrijk grasveld maai je minder vaak en hoeft niet bemest of geverticuteerd te worden. Vind je dit rommelig of chaotisch ogen? Maai er dan een strak pad doorheen en zorg ervoor dat er een duidelijke grens is tussen borders en gras. Heb je geen zin om hiervoor steeds graskantjes te steken? Plaats dan een borderrand rond de borders, of kies voor verhoogde borders.
- Vind je snoeien moeilijk of vervelend? Kies dan voor hagenplanten die niet te snel groeien en maar één keer per jaar gesnoeid hoeven te worden. Vraag voor het snoeien van bomen eventueel (eenmalig) een bomenverzorger en leer van hem of haar de kneepjes van het vak. Zorg voor goed tuingereedschap.
- Maak een natuurlijke vijver in je tuin (zonder vissen!). Als het vijvermilieu eenmaal een goed evenwicht heeft bereikt (met voldoende zuurstofplanten en waterfilterende planten) heb je nauwelijks omkijken naar een vijver. En als je het vervelend vindt om er in de herfst de bladeren uit te scheppen, plaats er dan tijdelijk een net overheen tot alle bladeren van de bomen zijn gevallen. Een natuurlijke vijver is een fantastische toevoeging aan de biodiversiteit in de tuin en helpt dan ook bij het volgende punt:
- Kijk, observeer en leun achterover. Probeer te begrijpen hoe een ecologisch evenwicht werkt: het is een kwestie van eten en gegeten worden. Van het bodemleven tot roofdieren: voor iedereen is plaats en samen houden zij in een gezonde situatie het evenwicht in stand. Bij een plaag van bijvoorbeeld rupsen of luizen: sla niet meteen aan het bestrijden, maar wacht tot natuurlijke vijanden van het plaagdier zich aandienen en vergroot ondertussen de biodiversiteit in je tuin om het voor die natuurlijke vijanden ook een aantrekkelijke plek te maken. Ruim dus niet eindeloos op, maar houd rommelhoekjes; vaak zijn dit juist de plekken waar volop biodiversiteit ontstaat en natuurlijke vijanden hun intrek nemen.
- Leer de schoonheid van ‘onkruiden’ zien door te bedenken dat zij ook een functie hebben in het hierboven genoemde ecologische evenwicht. Bijvoorbeeld omdat het waardplanten zijn voor de rupsen van vlinders (brandnetel!), zie ook mijn blog daarover. Of omdat ze bestuivers lokken die dan ook meteen je aardbeienplanten bestuiven. Niet alle ‘onkruiden’ hoef je dus te verwijderen.
- Durf in te grijpen als je ziet dat bepaalde planten andere soorten lijken te overwoekeren. Wil je beide planten behouden? Bekijk dan kritisch of je ze wel naast elkaar moet laten staan. De concurrentiekrachtige plant zal het blijven winnen van zijn zwakkere collega, en dus zul je moeten blijven ingrijpen om dat te voorkomen. Kijk dus of je de zwakkere broeder een betere plek in de tuin kunt geven. En omring de concurrentiekrachtige plant met andere sterke planten, zodat ze elkaar in toom houden. Vermijd de aanschaf van planten die bekend staan om hun ‘woekerkracht’, zoals veel bamboesoorten en munt. Of zet ze in potten.
- Over potten gesproken: tuinieren in potten is ontzettend leuk en kan ook een goede oplossing zijn voor mensen met weinig ruimte of alleen een balkon. Echter, planten in potten vragen meer zorg dan planten in de volle grond. Ze hebben vaker water nodig en moeten regelmatig verse potgrond of voeding krijgen.
- Voor de lezers van deze blog is de laatste tip waarschijnlijk een inkopper: wees spaarzaam met tegels! Tegels brengen veel onderhoud met zich mee: voegen krabben, aanslag verwijderen… De meeste mensen vinden dit vreselijke klussen. Tegels maken je tuin bovendien extra heet in de zomer en dat is voor geen mens, dier of plant aangenaam. Ze dragen dus niet bij aan het bij tip 6 genoemde ecologische evenwicht. Kies eerder voor zoveel mogelijk groen (bodembedekkers) en gebruik halfverharding voor paden en terrassen.
Je ziet, het is maar hoe je het bekijkt. Onderhoudsvrij zal een tuin nooit zijn, maar als je dat accepteert én aan de slag gaat met genoemde tips kan hij wel degelijk onderhoudsvriendelijk worden! Stuur me gerust een berichtje als je hulp nodig hebt, bijvoorbeeld bij het kiezen van de juiste planten.